Chiny.pl

Wkrótce po ustanowieniu dynastii Han, pierwszy cesarz Liu Bang przyznał rozległe terytoria arystokracji wywodzącej się z własnego klanu oraz towarzyszom broni. Zarządcy ci tytułowali się królami, posiadali własne armie, nakładali podatki, bili własny pieniądz i zarządzali nominacjami na terenie który kontrolowali.

Gdy Zachodnia Dynastia Jin uległa pod naporem plemion barbarzyńców, część uciekającej arystokracji osiadła na południu i wraz z lokalnymi elitami ustanowiła w roku 317 Wschodnią Dynastię Jin ze stolicą w Jiankang (obecnie Nankin).

Dynastia ta została założona przez Dżurdżenów (nǚzhēn 女真), którzy obaliwszy dynastię Liang (907–1125 Liáo Cháo遼朝) założyli własne państwo. W przyszłości Dżurdżeni odtworzą dynastę Jin pod nazwą Późniejsze Jin (1616–1636) i w roku 1635 zostaną nazwani Mandżurami przez swojego władcę Hong Taiji (syna Nurhaqi, założyciela dynastii Qing, która będzie władać całymi Chinami od 1644 roku.

W roku 1356 wybuchło kolejne powstanie chłopskie, którym dowodził mnich buddyjski Zhu Yuanzhang (朱元璋). Powstanie przewalało się przez kraj przez dwanaście lat. W roku 1368 jego wojska zdobyły Pekin, a Zhu Yuanzhang ogłosił się pierwszym cesarzem dynastii Ming.

Po ostatecznym upadku dynastii Jin nastąpił okres podziału obszaru chińskiego na północ i południe. Każdy z tych rejonów funkcjonował w relatywnej wzajemnej izolacji. Ze względu na napór wojowniczych plemion z północy, obszar pod kontrolą południowych dynastii rozwijał się znacznie lepiej niż północ, której obszar był znacznie bardziej niespokojny.

Zmagania o supremację w Epoce Wiosen i Jesieni, a następnie Okresie Walczących Królestw stopniowo redukowały ilość istniejących państw. W roku 400 p.n.e. było ich siedemnaście. W roku 300 p.n.e. – jedenaście, jednak w roku 256 zostało jedynie siedem największych państw - wszystkie inne zostały pożarte w niekończących się wojnach i intrygach. Owe siedem potęg prowadziło brutalną, pełną podstępów grę o przetrwanie i dominację.

W ostatnich latach panowania dynastii Shang, klan Zhou stopniowo rósł w siłę. Był to klan o mieszanym składzie etnicznym, który przybył od zachodu i wszedł pod protektorat Shang. Z racji, że od tamtej strony imperium Shangów było atakowane przez plemiona barbarzyńców, władztwo Zhou było bardzo wygodnym terytorium buforowym, które osłaniało bardziej cywilizowane rejony przed ciągłymi najazdami.

Mongołowie pod wodzą Czyngis-Chana stopniowo podbili i zawładnęli Chinami. W 1215 roku zdobyli Pekin. Z czasem posuwali się na południe. W roku 1234 zawładnęli obszarem kontrolowanym przez Dynastię Jin.

Dynastia Xin (Xin chao 新朝)była dynastią założoną prze z uzurpatora Wang Menga i istniała w latach 9–23 n.e. Po kilku latach uprawiania kultu jednostki, w końcu ogłosił się cesarzem w roku AD 9.

Około roku 2000 p.n.e. większość ludzi zamieszkujących Wielką Nizinę Północno-chińską to niezorganizowane wspólnoty wiejskie, gospodarujące na terenach lessowych. Karczowały one i paliły krzewy, praktykując prymitywne rolnictwo i prowadząc ograniczone prace irygacyjne, w czym dopomaga im udomowienie bawoła wodnego.

Po latach wojennych zawieruch, chaosu i bezkrólewia, dynastia Sui ponownie zjednoczyła tereny chińskie. Choć utrzymała się zaledwie 37 lat, dała stabilne fundamenty imperium Tangów. Pozwoliło to na niespotykany wcześniej rozwój wynalazczości i kultury. Ponieważ okres panowania Sui był stosunkowo krótki, czas rządów Sui i Tang często traktuje się jako jeden okres historyczny. Pierwszym cesarzem tej dynastii był Li Yuan, który wstąpił na tron w roku 618 roku. Li Yuan był przywódcą rebelii przeciw Sui.

W roku 581 Yang Jian uzurpował tron Północnego Zhou i założył dynastię Sui. Jego pełny tytuł brzmiał Cesarz Wendi dynastii Sui. W roku 589 Sui pokonało dynastię Chen i ponownie zjednoczyło północ i południe kraju. Rządy Sui zakończyły się wraz ze śmiercią cesarza Yangdi na skutek powstania chłopskiego w roku 618.

Dynastię Song ustanowił generał Zhao Kuangyin. Stolicą swojego scentralizowanego imperium ustanowił miasto Bianjing, obecnie Kaifeng. Powstanie dynastii Song zakończyło okres rozbicia politycznego Państwa Środka zwanego Okresem Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw.

Dynastia Jin została zepchnięta na południe i na północnych terenach Chin istniało w sukcesji kilkanaście państw, których władcy przypisywali sobie kontynuowanie państwowości chińskiej i tytułowali się oni albo cesarzami, albo królami. Zarówno jednak władcy, jak i ludność wywodziła się z nomadycznych plemion, które napłynęły z północy.

To najstarsza dynastia Chińska o historycznie udokumentowanym istnieniu. Panowała nad dorzeczem Rzeki Żółtej przez ponad 600 lat. Rolnictwo było coraz lepiej rozwinięte; uprawiano proso, pszenicę, a południowych regionach ryż. Hodowano jedwabniki i za ich pomocą wytwarzano jedwab. Hodowano bydło, świnie, owce, a także psy i kury. Jako zwierząt pociągowych używano koni. Cechą charakterystyczną okresu Shang jest duży udział hodowli i pasterstwa. Prawdopodobnie wiązało się to z koniecznością pozyskiwania dużych ilości „kości wróżebnych”.

Na początku był Pangu twórca rzeźbiący świat za pomocą dłuta. Uważany jest za przodka wszystkich Chińczyków Han. Po tym, jak Pangu stwarza świat, pojawia się inna istota, Nüwa (女媧), która lepi z gliny ludzi i ożywia ich, dając tym samym początek ludzkości.

Po upadku dynastii Han na arenie chińskich dziejów działały trzy konkurencyjne wobec siebie ośrodki władzy. Najsilniejszym z nich było Wei, obejmujące centralne, najlepiej rozwinięte cywilizacyjnie tereny dawnej dynastii Han. Dwa pozostałe królestwa, Wu i Shu przez większość zmagań musiały łączyć siły, aby wytrzymać napór zdecydowanie najsilniejszego Wei. Ten burzliwy okres końca dynastii Han i powstawania Trzech Królestw został opisany w epickiej powieści Dzieje Trzech Królestw.

Dynastia Qing, zwana też Dynastią mandżurską, panowała w Chinach w latach 1644–1911. Władza Mandżurów w Chinach charakteryzowała się aktywną polityką podbojów zewnętrznych. Zaanektowano Tybet, Tajwan, Mongolię, oraz inne obszary Azji Środkowej.

Yao to legendarny władca, któremu przypisuje się doskonałość moralną, będącą wzorem dla późniejszych władców. Według podań jego rządy poprzedzały założenie dynastii Xia. Przypuszcza się, że Yao był dowódcą grupy plemion, której udało się ustanowić jednolity system rządów nad terytorium, które dziś uważane jest za kolebkę chińskiej cywilizacji.

Dynastia Liao została ustanowiona przez lud Kitanów, który zdominował północ Chin w okresie od X do XII wieku.