Chińska mitologia i kosmogonia
Cała sprawa przedstawia się tak: na początku był Pangu (czyt. pan-gu) twórca rzeźbiący świat za pomocą dłuta. Uważany jest za przodka wszystkich Chińczyków Han. Po tym, jak Pangu stwarza świat, pojawia się nowa postać – Nüwa (女媧), która lepi z gliny ludzi i ożywia ich, dając tym samym początek ludzkości.
W „chronologicznie” późniejszych mitach następuje po Pangu trzynastu braci, tzw. Mocarzy Niebios. Panowanie każdego miało trwać 18 tysięcy lat.
Później panowało Jedenastu Mocarzy Ziemi, którzy również panowali po 18 tysięcy lat.
W następnej kolejności nadeszło Dziewięciu Mocarzy Ludzkich, którzy razem panowali 54 tysiące lat.
1. Trzech czcigodnych
Czasy legendarnych władców to okres, w którym historia miesza się z mitami, niczym na planetach poetycko opisywanych przez Ursulę K. LeGuin w powieści Świat Roccanona. Przekazy zawierają historie postaci, którym przypisuje się boskość lub nadnaturalne moce. W Zapiskach historyka Sima Qian pisze o legendarnych Pięciu Cesarzach. Jeden z nich, Żółty Cesarz, uważany jest za praprzodka wszystkich Chińczyków. Kolejnego.
Według Sima Qiana Trzech Czcigodnych to:
- Władca Nieba Tianhuang (天皇), który rządził przez 18000 lat
- Władca Ziemi Dihuang (地皇), który rządził przez 11000 lat
- Władca Ludzkości Taihuang (泰皇 lub inaczej Renhuang 人皇), który rządził przez 45600 lat
Wg innej rachuby, w księgach Shangshu dazhuan (尚書大傳) i Baihu tongyi (白虎通義) do Trzech czcigodnych zaliczali się:
Shennong (Shénnóng 神農), Rządził ponoć około 5000 lat temu i nauczył Chińczyków sztuki uprawy roli. To ponoć on sprawdził działanie setek ziół, dając początki medycynie.
Jako jeden z Czcigodnych w miejscu odkrywcy ognia Suirena może się znaleźć
- Żółty cesarz Huangdi (黄帝) wg księgi Diwang shiji (帝王世紀),
lub według dzieł Yundou shu (運斗樞) oraz Yuanming bao (元命苞):
2. Pięciu cesarzy
Pięciu cesarzy to legendarni królowie-mędrcy.
Według Zapisów historyka byli to:
Czas panowania dwóch ostatnich – Yao i Shun zwano także Okresem dwóch cesarzy. To gloryfikowany i stawiany za wzór przez uczonych konfucjańskich Złoty Wiek.
Wyznaczony przez cesarza Shuna na następcę cesarz Yu, znany z gigantycznych przedsięwzięć regulacji rzek, założył dynastię Xia (w zależności od źródła) w roku 1989 lub 2005 p.n.e. Wcześniej w zamieszkujących te tereny społecznościach władza nie byłą dziedziczona, tylko przyznawana najzdolniejszym zarządcom i przywódcom. Jest to, o ile można ufać źródłom, które przeszły przez ręce konfucjańskich historyków, jakieś pierwsze tchnienie chińskiego systemu merytokratycznego.
Inne źródła wyliczają innych Pięciu Cesarzy. W Pieśniach Chu (楚辭 Chǔ Cí) napisanych przez Qu Yuana, to bogowie pięciu stron świata:
- Shaohao (Shǎo hào 少昊)
- Zhuanxu (Zhuānxū 顓頊)
- Żółty cesarz (Huángdì 黄帝)
- Shennong (Shénnóng 神農)
- Fu Xi (Fúxī 伏羲)
(niektórzy z nich są zaliczani do Trzech Czcigodnych)
W Księdze rytuałów (Lǐjì 禮記) występuje pięć klanów (wǔshì 五氏) założonych przez pięciu przywódców lub przodków:
– klan legendarnego przodka mieszkającego w jaskiniach Youchao (Yǒucháoshì 有巢氏)
– klan wynalazcy ognia Suirena (Suìrénshì 燧人氏)
– klan Fuxi (Fúxī 伏羲氏)
– klan boginii Nüwa (Nǚwā 女媧氏)
– klan wynalazcy rolnictwa Shennonga (Shénnóngshì 神農氏)
