Partykuły zliczające liangci (量詞)
Są to znaki wspomagające wyliczanie przedmiotów. Partykuł tych jest bardzo wiele – każda z nich odnosi się do innego typu przedmiotu. Same znaki często są zwykłymi rzeczownikami.
Wyrażenia zliczające stosuje się wg następującego schematu:
liczebnik | partykuła | rzeczownik |
一 |
個 |
杯子 |
yī |
ge |
bēizi |
jeden kubek. |
partykuła 個(个) jest uniwersalna i można ją stosować w przypadku, gdy nie pamiętamy prawidłowej partykuły. Poniżej inne przykłady:
liczebnik |
partykuła |
rzeczownik |
一 |
杯 |
水 |
yī |
bēi |
shuǐ |
jeden kubek wody |
||
三 |
本 |
書 |
sān |
běn |
shū |
trzy (woluminy) książek, czyli trzy książki |
||
五 |
枚 |
炸彈 |
wǔ |
méi |
zhàdàn |
pięć (kul) bomb |
Pytania 提問
Język Chiński jest językiem tonalnym. Praktyczną tego konsekwencją jest to, że sposób wypowiadania sylab modyfikuje znaczenie poszczególnych słów języka mówionego. Zadając pytanie nie możemy więc zaakcentować pytania przez zmianę intonacji ostatniego słowa, tak jak ma to miejsce w językach europejskich. To, że wypowiedź jest pytaniem, możemy sygnalizować na trzy sposoby:
1. Przez ustawienie na końcu zdania partykuły 嗎 ma (bez tonu). Okazjonalnie używa się też innych partykuł, np. 啊.
Twierdzenie: | 我有 時間. (Wǒ yǒu shíjiān.) |
Ja mam czas. | |
Pytanie: | 你 有 時間 嗎? (Nǐ yǒu shíjiān ma?) |
Czy ty masz czas? |
|
2. Przez wbudowanie w twierdzenie alternatywy:
Twierdzenie: | 我有 時間. (Wǒ yǒu shíjiān.) |
Pytanie: | 你 有 沒有 時間? |
Nǐ yǒu méiyǒu shíjiān? | |
Ty masz-niemasz czasu? |
3. Przez umieszczenie w zdaniu słowa które same w sobie jest pytaniem:
Pytanie: | 他 是 誰? (Tā shì shéi? ) On – jest – kto? |
Pytanie: | 你 是 幾 歲? (Nǐ shì jǐ suì?) |
Ty – jesteś – ile – lat? | |
Pytanie: | 為什麼 他 沒來? (Wèishénme tā méilái?) |
Dlaczego – on – nie przyszedł? |
Zaimki
我 |
wo3 |
ja |
你 |
ni3 |
ty |
他, 她 |
ta1 |
on, ona |
它, 牠 |
ta1 |
to (rzecz),
to (zwierzę |
們 |
men |
(do tworzenia liczby mnogiej) |
Szyk zdania
W języku chińskim w większym stopniu niż w polskim istotne jest zachowanie określonego szyku w zdaniu. Poniżej kilka przykładów i reguł.
我 – 昨天 – 吃過 – 炒飯 |
Wǒ zuótiān chīguò cháofàn. |
Ja – wczoraj – zjadłem – ryż smażony |
Podmiot – określenie czasu (okolicznik) – orzeczenie – dopełnienie |
很多 人 明天 要 去 那個 餐廳. |
Hěnduō rén míngtiān yào qù nàge
cāntīng. |
Bardzo dużo – ludzi – jutro – chce – iść do – tej – restauracji |
Przydawka – podmiot – okolicznik – orzeczenie – dopełnienie przydawka – dopełnienie. |
Reguły są następujące:
– podmiot przed orzeczeniem
– orzeczenie przed dopełnieniem
– przydawka przed podmiotem lub dopełnieniem – okolicznik przed orzeczeniem
– uzupełnienie po orzeczeniu
Częściami zdania mogą być:
1. Podmiot – Rzeczownik lub zaimek wskazujący
na wykonawcę czynności.
2. Orzeczenie – Opisuje ono wykonywaną akcję
lub stan. Najczęściej pojawia się czasownik lub przymiotnik.
Po chińsku pomijamy czasownik i mówimy np. „Ja (czuję
się, jestem) dobrze” 3. Dopełnienie – Wskazuje na przedmiot akcji,
użyte narzędzie lub miejsce czynności.
4. Przydawka – Określa cechy rzeczowników.
5. Okolicznik – Określa cechy czynności (czas,
miejsce, stopień).
6. Uzupełnienie -Dalsze określenie czynności-
trwanie, częstotliwość, wynik, prawdopodobieństwo.
Inne typy zdań i konstrukcje gramatyczne
Poniżej kilka konstrukcji używanych w języku chińskim我 – 看不到 – 我的 – 錢包 |
Wǒ kànbudào wǒ de qiánbāo |
Ja – patrzę ale nie zobaczyłem – mojego – portfela. |
對 – 中國人 – 來說, 砍樹 – 很有意思.*
|
Duì – Zhōngguórén – láishuō, kǎn shù – hěn – yǒu yìsi. |
Według Chińczyków (tego co mówią), rąbanie drzewa – bardzo – interesujące. |
*Ten przykład może być jednocześnie początkiem żartu słownego. „kan4shu1
= czytać książkę” początkujący adepci języka chińskiego
wymawiają czasem jako „kan3shu4” – ścinać drzewa,
a nawet „kan3shu1” czyli rąbać książki. Tak więc nawet na proste pytanie „ni3 xi3huan zuo4 shen2me?” należy odpowiadać starannie dbając o prawidłowe wyartykułowanie tonów. |