Badania archeologiczne dowodzą, że kolebką kultury chińskiej był obszar położony w pobliżu Rzeki Żółtej. Najstarsze ślady człowieka: narzędzia kamienne, kości zwierząt, ślady ognia, kości homo erectus odnaleziono w jaskiniach Zhoukoudian (Zhōukǒudiàn 周口店), położonych na południowy zachód od Pekinu oraz w dolinie rzeki Pa w prowincji Shaanxi. Resztki te pochodzą z późnego paleolitu i wczesnego neolitu, a określane są nazwą kultury Zhoukoudian.
Wczesne ślady osadnictwa ludzkiego w Chinach znajdują się także w dolinie rzeki Jangcy. Za praprzyczynę rozwoju przyjmuje się gwałtowny rozwój rolnictwa: nawadnianie pól, powstanie wspólnot rodzinnych i intensywna uprwa ryżu. Te czynniki doprowadziły do gwałtownego wzrostu liczby ludności.
Pierwszą ważniejszą kulturą neolitycznych Chin jest tzw. kultura Yangshao. Istniała ona w okresie 3000–2000 lat. Nazwa pochodzi od wykopalisk w okolicy wioski o tej nazwie w prowincji Henan. W toku badań archeologicznych ustalono że obejmowała one tereny dzisiejszych prowincji: Henan, Shaanxi, Shanxi, Ningxia i Gansu, czyli środkowy bieg Rzeki Żółtej. Obejmują również tereny jej górnego biegu.
Kultura ta wytwarzała doskonałej jakości malowaną ceramikę, której cechą charakterystyczną była dominacja koloru czerwonego. Była to kultura rolnicza – uprawiano proso. Jako zwierzęta domowe trzymano psy oraz świnie. Narzędzia wytwarzano z kości i kamienia.
Inną ważną kulturą neolotyczną była kultura Longshan, która około roku 2500 p.n.e. stopniowo wyparła Yangshao. Rozwinęła się w centralnym i dolnym biegu rzeki Żółtej, obecnie tereny prowincji Hebei, Shandong, Gangsu oraz część prowincji Henan.
Ceramika wytwarzana przez tą kulturę to cienkie, połyskliwo-czarne wyroby pozbawione malunków. Znali oni koło garncarskie i stała nieco wyżej niż Yangshao, niemniej, jak każda inna cywilizacja, także rolnicza.
Oprócz prosa, uprawiano także pszenicę (która prawdopodobnie przywędrowała z Bliskiego Wschodu). Oprócz psów i świń hodowano konie, owce i inne bydło. Znano już jedwab.
Narzędzia wykonywano z kości i kamienia.
Z III tysiąclecia p.n.e. pochodzą także inne kultury, bardziej zaawansowane i posiadające technologię wytopu brązu oraz pismo. Inskrypcje religijne tworzone przez te ludy utrwalone zostały na kościach zwierząt i skorupach żółwi.
