Herbata jako roślina
Z łac. herba the = „ziele herbaty”, wiecznie zielona roślina występująca w południowo-wschodniej Azji. Obecnie uprawia się przede wszystkim krzewy herbaty chińskiej Camellia sinensis (syn. Thea sinensis) oraz herbatę asamską (Camellia assamica).
Nieprzycinana roślina wyrasta na drzewo mogące osiągnąć do 20m wysokości. Aby zbieracze liści mieli łatwy dostęp do całej rośliny, krzew jest przycinany regularnie.
Dawniej do wysiewu używano drzew rodnych, obecnie krzewy pozyskuje się ze specjalistycznych szkółek. Odpowiednio pielęgnowany krzew będzie żył nawet do 50 lat!
Legendy i historia herbaty
Chińskie podania głoszą, iż około roku 2737 p.n.e. odkrył ją cesarz Shen Nong, który przykładał dużą wagę do właściwego odżywania i ze względów zdrowotnych pił jedynie przegotowaną wodę.
Pewnego dnia Shen Nong odpoczywał pod krzewem dzikiej herbaty i jak zwykle gotował wodę. Wiatr poruszył gałązkami krzewu i kilka listków wpadło prosto do naczynia z gotującą się wodą. Tak powstały napój okazał się smaczny i pokrzepiający, a przy okazji usuwał zmęczenie i poprawiał samopoczucie.
Inna legenda mówi o mnichu, który poszcząc i nie śpiąc przez wiele dni całkowicie opadł z sił. Od śmierci z wycieńczenia uratował go liść zerwany z dzikiego krzewu herbacianego. Mnich zaczął go żuć, po czym poczuł nagły przypływ sił. Jeszcze inna legenda to buddyjska opowieść o Bodhidharmie, któremu zdarzyło się zasnąć podczas wielogodzinnych medytacji. Natychmiast wymierzył sobie karę – odciął własne powieki. Z rzuconych na ziemię powiek wyrósł krzew a jego liście odpędzają sen i zmęczenie, sprzyjają też koncentracji.
Pierwsze udokumentowane wzmianki o herbacie pojawiają się ok. III w. n.e.
Rodzaje i gatunki herbaty
Prawidłowy czas parzenia herbaty zależy od jej gatunku:
Czarne:, Zielone chińskie: Zielone japońskie: Białe: Półfermentowane czerwone: Aromatyzowane: |
3-5 min. 3–4 min. 2 min. 10–15 min. do 8 min. 4–5 min. |
Herbata zielona
Zielone herbaty określa się często terminem „niesfermentowanych”. Świeżo zerwane liście zostawia się do przeschnięcia, a następnie poddaje obróbce cieplnej (lekkiemu parowaniu i suszeniu) w celu zatrzymania procesu fermentacji, który zepsułby liść. Dzięki temu jest ona zdrowsza, ma inny aromat, barwę i smak. Pochodzi z tego samego krzewu co czarna, różni się jednak sposobem produkcji. Bardzo pozytywnie oddziałuje na zdrowie:
- Zapobiega zwężaniu się naczyń krwionośnych. Obniża poziom cholesterolu.
- Zawiera witaminy A, B, B2, C oraz wiele minerałów i makroelementów.
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na raka.
- Wzmacnia zęby i kości.
- Reguluje procesy trawienne.
- Istotne jest działanie pobudzające i odprężające
- Wykazuje stabilizujący wpływ na ciśnienie krwi, chroni przed zawałem serca.
Gunpowder (odmiana herbaty zielonej, dosł. „proch strzelniczy” )
Jest to najszlachetniejsza z zielonych herbat. Listki gunpowder zwija się ciasno w kuleczki, które w trakcie parzenia rozwijają się (liście wymagają przestrzeni na rozwinięcie), czemu towarzyszy czasem charakterystyczne trzaskanie, stąd jej nazwa – proch strzelniczy. Im luźniej zwinięte kulki, tym niższy gatunek – klasę gunpowder można więc poznać także z wyglądu. Herbata ta ma cierpki, orzeźwiający smak, jest znakomita na przemęczenie i senność.
Pu-er
Herbata jest znana od VII wieku. Uprawiana pierwotnie w prowincji Yunnan z liści drzewa zwanego Oingmao, które jest znana jako król drzew herbacianych. Przez wiele lat hodowana w najściślejszej tajemnicy i podawana do picia wyłącznie chińskim władcom, gdyż, jak twierdzono, eliminuje z organizmu tłuszcz, a jednocześnie buduje siłę witalną i odtwarza równowagę Ying i Yang. Proces produkcji tej herbaty jest wyjątkowo skomplikowany i długotrwały. Najmłodszy gatunek dojrzewa około pięciu lat, najlepszy i najdroższy do 60 lat.
Mimo procesu fermentacji, udaje się zachować jej czynne składniki. Jej właściwości pozwalają stosować ją w kuracjach odchudzających o trwałym skutku, chyba że ktoś jest nałogowym obżartuchem.
Kostka osiemnastoletniej herbaty na zdjęciu powyżej kosztuje około 150PLN.
Różne rodzaje herbaty
Inny gatunek herbaty zielonej
Niektóre herbaty (na zdjęciu Guan-yin) są zwijane w kuleczki...
...które po zaparzeniu rozwijają się na całą długość.