Wstęp
Konfucjanizm to system myśli, który ma największy, przemożny wpływ na Chińską kulturę. Ale na sam konfucjanizm wpływały inne, zewnętrzne idee i koncepcje. Poeci, malarze i pisarze nie tylko świadomi i nieświadomie wyrażali w swoich dziełach przekonania filozoficzne, etykę swoich czasów. Oni także dawali swoim współczesnym dowody swojej erudycji.
Dzieła, które się liczyły, ale też i te, które dotrwały do naszych czasów, były tworzone przez szczególnego rodzaju „amatorów”. Byli to mandaryni, członkowie wykształconej warstwy społecznej, z której rekrutowani byli urzędnicy sprawujący władzę polityczną i ekonomiczną. Ci erudyci studiowali starożytne teksty, debatowali z przedstawicielami konkurujących ze sobą szkół i tworzyli własne, autorskie interpretacje. Nauki buddyjskie (a więc importowane), taoistyczne i inne mieszały swój wpływ w umysłach twórców. Poniżej prezentuję te najistotniejsze, najbardziej czytelne:
Wpływ kosmologii oferowanej przez Księgę przemian
Nie tylko konfucjaniści, ale i w zasadzie wszyscy Chińczycy traktowali Księgę przemian za praźródło mądrości. Już w czasach dynastii Han, a więc dwa tysiące lat temu, Księgę traktowano jako tą, z której czerpały wszelkie dzieła klasyczne (jing, 經), a więc i te należące do czteroksiągu konfucjańskiego. Księga oferowała wykładnię zasad działania wszechświata, wyrażoną za pomocą trygramów, a jako że ich system nie był dość skomplikowany do odzwierciedlania zawiłości świata, także i heksagramów - jest ich łącznie sześćdziesiąt cztery.
Heksagramy wyrażają pewną wizję świata („siatkę pojęciową”, mógłby powiedzieć socjolog), której esencją jest cykliczność przemian zjawisk i zdarzeń.
Chińska wizja świata nie wprowadza do niego bożej interwencji. Bóg nie zsyła na rodzaj ludzki mądrości, dając mu jednocześnie nakaz podporządkowania sobie świata. W kosmologii chińskiej człowiek i jego świat to coś nieistotnego, zaledwie mała cząstka świata natury. Widać tą myśl w malowidłach pejzażowych, w których człowiek i jego wytwory nie jest w centrum uwagi malarza. Elementy ludzkiego świata są z reguły umieszczone gdzieś w dyskretnym i niepozornym miejscu.
Wpływ konfucjanizmu - sześć sztuk yi 藝
Yi 艺(藝) to sztuka, umiejętność, coś, co wykształca się przez trening. Konfucjusz w swoich naukach zalecał szukanie rozrywek jedynie w sześciu sztukach: ceremoniach, muzyce, kaligrafii, arytmetyce, łucznictwie i powożeniu zaprzęgami. W tradycji konfucjańskiej ten zbiór określano mianem sześciu sztuk (六藝). Ale ten termin odnosił się też do sześciu klasycznych dzieł konfucjańskich! Nie jest to przypadek. Natykamy się tu na bardzo ciekawą różnicę dotyczącą podejścia do ksiąg. W tradycji zachodniej księgę można studiować, badać, a powożenie zaprzęgami czy łucznictwo ćwiczyć. Uczony konfucjański jednak patrzy inaczej - on księgi ćwiczy. A jest tak dlatego, że zawarta w nich treść jest wyznacznikiem i instruktażem nabywania cnót, potrzebnych m.in. w rządzeniu krajem
