Kultura Hongshan została odkryta w 1935 roku. Rozwijała się na obszarze współczesnej Mandżurii (Liaoning, Mongolia Wewnętrzna, Heilongjiang 内蒙古, 黑龙江) w latach 4700-2920 lat p.n.e. Rejonem szczególnego rozwoju była dolina rzeki Wuerjimulun.
Społeczeństwo i religia
Społeczeństwo Hongshan składało się z trzech klas. Klasa rządząca chowała zmarłych w skomplikowanych ceremoniach. Aktywność religijna opierała się na kulcie nefrytowych smoków i opiece nad duchami przodków.
Jak w każdym społeczeństwie feudalnym, w Hongshan toczyło się wiele konfliktów między warstwami społecznymi, a w tym wypadku ich charakter wynikał z różnic religijnych. Jest to przykładem transformacji od społeczeństwa klanowego do królestwa. Religijne rytuały Hongshan wniosły istotny wkład do rozwoju religijności w cywilizacji Chin.
Narzędzia i artefakty
Charakterystyczne artefakty pozostawione przez Hongshan obejmują ceramiki malowane w charakterystyczny czerwony kolor z deseniem w kształcie litery Z. Innymi charakterystycznymi narzędziami to kamienne łopaty i noże, również z kamienia, o ostrzu w kształcie liścia.
Początki chińskie smoki?
Najbardziej charakterystyczne artefakty zostały znalezione w centrum rytualnym w Niuheliang (牛河梁遺址). W roku 1984 prace wykopaliskowe w pobliskim cmentarzu objęły odkopanie dwudziestu sześciu grobów zawierających nefrytowe artefakty.
Na piersi jednego ze zmarłych odnaleziono tzw. hybrydę smoka i świni(玉豬龍). Nazwa artefaktu wywodzi się z najstarszego znanego chińskiego znaku "smok" i przedstawia właśnie taką kreaturę o zwiniętym wężowato ciele z głową zwierzęcia.
Wraz z wykonanymi z nefrytu orłami (玉鷹) smoko-świnie należą do najbardziej znaczących przedmiotów używanych przy pochówkach (冥器). Ich zoomorficzne twarze są fascynującym połączeniem wierzeń religijnych i bazy materialnej ludności. Podstawą ówczesnej gospodarki i produkcji żywności była właśnie świnia.
Doskonałym przykładem artefaktu pogrzebowego jest ogromny czarno-zielony nefrytowy smok, znaleziony w powiecie Sanxingtala Wengniute Banner w 1971 roku. Smok ma 26 cm wysokości, głowę świni i ciało węża, zwinięte w pętle. Podobne smoki znaleziono później w innych stanowiskach archeologicznych w prowincji Liaoning. Odkrycie nefrytowych figur w kształcie smoka zdecydowanie sugeruje, Mongolia Wewnętrzna była jednym z istotnych praźródeł chińskiego kultu smoka.
Relacje z innymi kulturami
Przede wszystkim wiemy obecnie, że kultura Hongshan wyrosła na fundamencie Zhaobaogou i Xinglongwa. Wspólne dziedzictwo i rozwój tradycji religijnych tych trzech kultur są oczywiste. Ale Istnieją też znaczne różnice. Polowania były dominującym sposobem zdobywania żywności w Xinglongwa i Zhaobaogou, a w późniejszej Hongshan to już rolnictwo odgrywało zasadniczą rolę.
Malowana ceramika, którą archeologowie znajdują na stanowiskach kultury Hongshan mają wyraźne ślady inspiracji przez kulturę Tangshao, oraz trzymających się wybrzeża kultur takich jak Liangzhu. Kultura Hongshan jest jedną z najbardziej rozwiniętych kultur tamtych czasów w południowej i północnej części Chin. Był to okres pojawienia się technologii wytopu brązu, powstania pierwszych miast otoczonych fosą i generalnie podziału terenów na miejskie i wiejskie.
