1. Człowieczeństwo.
W kręgu cywilizacji basenu Morza Śródziemnego i Chinach rozwinęły się zupełnie różne koncepcja istoty człowieczeństwa. W cywilizacji nazywanej łacińską człowiek w chwili narodzin wyposażany jest w nieśmiertelną, indywidualną duszę, która to dusza jest zasadniczo równa każdej innej. Wiąże się to z europejską koncepcją prawa i równości. Co jest istotne, duszę tą otrzymuje jednostka z łaski Boga, automatycznie stając się istotą ludzką.
W kraju Konfucjusza człowiek w chwili narodzin jest zwierzęciem. Koncepcja duszy nieśmiertelnej i niezniszczalnej istniejącej w człowieku od chwili narodzin lub poczęcia – nie istnieje. Dopiero trening, wychowanie, staranna edukacja, a potem uczynki istoty żywej, czynią go istotą ludzką. To właśnie jest najgłębszą, uwarunkowaną kulturowo przyczyną różnic w podejściu do praw człowieka, do wartości niemowlęcia płci żeńskiej i inne przerażające dla niektórych ludzi Zachodu „przejawy barbarzyństwa”.
2. Focus-Field Theory
To, że w Azji Wschodniej interes kolektywu stawia się na pierwszym miejscu przed interesem jednostki, jest nam wiadome. Pamiętajmy, że indywidualistyczne traktowanie człowieka jest domeną Cywilizacji Zachodniej. Europejczyk, czy obywatel USA, będzie demonstrował swoją niezależność i indywidualizm. Natomiast sposób zachowania Azjatów będzie wskazywał na ich dużą więź z kolektywem bliższym lub dalszym. Poczucie GRUPOWEJ tożsamości jest u nich niezwykle silne.
Roger T. Ames w swoim artykule The focus-field self in Classical Confucianism pisze co następuje: jednostka w konfucjańskim kręgu filozoficzno-kulturowym musi być rozpatrywana nie jako byt izolowany, samodzielny i niezależny, ale jako centrum i pole sił działających na innych członków grupy, obcych i otaczający świat.
Brak egoistycznych pobudek będzie tu sprawą ważną, tak jak i grupowe podejmowanie decyzji. Innymi cechami takiego podejścia jest tłumienie dążeń egoistycznych, nieprzywiązywanie wagi do osobistych poglądów, dążenie do zachowania harmonii w grupie. O ile rozróżnienie „swój – obcy” dla Europejczyka będzie oznaczało „ja wobec rodziny i innych”, to dla Chińczyka czy Japończyka oznacza ono „moja grupa przeciw obcym” .
3. Samodoskonalenie
I teraz dochodzimy do sedna. Człowiek może zwiększać siłę swojego pola (focus-field) przez samokształcenie, samodyscyplinę, samokontrolę. Zasadniczo polega to na stłumieniu własnego ja, odrzuceniu egoistycznych motywów, spajaniu się z otoczeniem – rodziną, grupą, wszechświatem. Chińczyk chcący realizować takie cele ma do dyspozycji szereg szkół myśli, systemów treningu i żyjących mistrzów. Esencją wszelkich wywodzących się z Azji Wschodniej sztuk walki, oddychania, chodzenia, jedzenia itp. zawsze jest jednak ta dążność do samodoskonalenia.
4. Słowniczek i ciekawe zwroty
Dla osób uczących się języka chińskiego kilka związanych z tematem chengyu:
修身自省 xiūshēnzìxing – kształtować swoje postępowanie przez introspekcję.
修真养静[修真養靜] xiūzhēnyǎngjìng – osiągnąć prawdziwy spokój umysłu.
天不假人年 tiānbùjiǎrénnián – Niebo nie daje wystarczająco dużo czasu (aby czegoś dokonać).
