Czym jest Księga przemian?
Księga przemian ma w cywilizacji chińskiej pozycję szczególną. Stanowi kwintesencję najstarszej i najdojrzalszej mądrości sprzed trzech tysięcy lat. W swojej pierwotnej, najważniejszej warstwie to zbiór porad i spostrzeżeń przyjmujących formę aforyzmów i maksym.
Księga jest instruktażem obserwacji otaczającego ludzi wszechświata. Wydarzenia według jej wykładni są przewidywalne dzięki temu, iż są to powiązane ze sobą procesy, które podporządkowane są dynamicznej równowadze przeciwieństw Rozumiano to jako równowagę między siłami Yin i Yang. Prowadzenie wszelkiej aktywności, a tym wojen, było ściśle powiązane ze stanem Natury rozumianym właśnie przez taki filtr kulturowy.Jak zauważa Richard Wilhelm, większość idei powstałych w cywilizacji chińskiej ma za inspirację właśnie Księgę przemian. Mądrość Księgi głosi, że podstawową cechą wszechświata jest nieustanna metamorfoza i przemiany we wszystkich skalach zjawisk.
Przemiany zachodzą też oczywiście w świecie ludzi. Odpowiednie odczytywanie wróżb dawało odpowiedzi na stawiane pytania natury osobistej, potwierdzało słuszność podjętych decyzji i wydobywało na światło dzienne odpowiedzi ukryte w podświadomości pytającego.
Nazwa
Struktura Księgi przemian
Jest to system sześćdziesięciu czterech heksagramów opatrzonych maksymami i poradami. Każdy heksagram składa się z dwóch trygramów, a trygram z trzech linii. Stworzenie, a przynajmniej stworzenie koncepcji samych trygramów, przypisuje się legendarnemu cesarzowi Fuxi (Fú Xī, 伏羲). Komentarz jest przypisany do wszystkich linii (razem jest ich 384), z których każda znaczy co innego w zależności od pozycji. Integralną częścią Księgi przemian jest zbiór komentarzy i interpretacji, który jest równie stary jak sama księga. Pozostałe sekcje Księgi to tak zwane Dziesięć skrzydeł (shí yì, 十翼)
Każdy z heksagramów zaopatrzony jest w "orzeczenie wyroczni". Ich redakcję przypisuje się królowi Wen (stąd ich chińska nazwa to 文王卦序 Wenwang guaxu). Dodatkowo każda z linii heksagramu ma swoje własne orzeczenie. Ta część księgi ma być autorstwa księcia Zhou 周公 (Zhou gong), młodszego brata króla Wen.
Czym są przemiany
Przemiany, których interpretacja jest esencją Księgi przemian, są oscylacją zjawisk. Fenomeny Natury, procesy zachodzące we wszechświecie i świecie ludzi osiągają apogeum, w którym natężenie jakiegoś aspektu zjawiska kulminuje... aby potem przesilić się i odwrócić w swoje przeciwieństwo.
Księga to instruktaż obserwacji otaczającego ludzi Wszechświata. Objawia ona, że wydarzenia są przewidywalne dzięki temu iż są to powiązane ze sobą procesy, pulsujące każde swoim własnym rytmem w dynamicznej równowadze przeciwieństw. W takim ujęciu podstawową cechą Wszechświata jest nieustanna metamorfoza i przemiany.
Ale Księga to też instruktaż wpływania na stan wszechświata. Ktoś rozumiejący przemiany w naturalny sposób dostrzeże momenty, w których ingerencja dokonana minimum nakładu przełoży się na nieproporcjonalnie duży skutek. Takich ludzi pojmujących Dao, a więc naturę wszechświata, nazywa się świętymi mężami (shèngrén 聖人). Ci Święci mężowie pojawiają się nie tylko u taoistów, ale i w naukach konfucjańskich.
Jednym z - moim zdaniem - najważniejszych przysłów, jakie funkcjonują w umysłach Chińczyków, jest 物極必反 wujibifan (czyt. łu-dźi-bi-fan). Można je przetłumaczyć na rzecz osiągnąszy apogeum, musi ulec odwróceniu.
Trygramy i ich znaczenie
| Trygram | Nazwa | Symbol | Kierunek świata | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | (☰) | Energia (qián, 乾) | niebo (天) | północny zachód |
| 2 | (☱) | Radość (duì, 兌) | bagno (澤) | zachód |
| 3 | (☲) | Radiance (lí, 離) | ogień (火) | południe |
| 4 | (☳) | Shake (zhèn, 震) | piorun (雷) | wschód |
| 5 | (☴) | Ground (xùn, 巽) | wiatr (風) | południowy wschód |
| 6 | (☵) | Gorge (kǎn, 坎) | woda (水) | północ |
| 7 | (☶) | Bound (gèn, 艮) | góra (山) | północny wschód |
| 8 | (☷) | Field (kūn, 坤) | ziemia (地) | południowy zachód |
Tabela trygramów | ||||
Polskie tłumaczenia
Jest bardzo wiele tłumaczeń Księgi przemian na język polski. Z pewnością godne polecenia są dwa widoczne pod artykułem.
